Ten eerste wordt er in Nederland gewerkt met een wettelijk verplichte basisverzekering. Dit houdt in dat iedere Nederlander boven de achttien jaar of iedere buitenlander die in loondienst in Nederland is, in het bezit dient te zijn van tenminste een basis zorgverzekering. Wie dit niet heeft, kan een boete verwachten. Daarnaast wordt de patiënt niet geholpen als hij niet verzekerd is. Een basis zorgverzekering is dus bittere noodzaak. Een uitzondering wordt gemaakt voor kinderen onder de achttien jaar: zij dienen wel de verplichte basiszorgverzekering te hebben, maar hiervoor hoeft geen premie betaald te worden.
In het basispakket wordt zorg vergoed zoals is vastgesteld door de overheid. De verzekeraar heeft het basispakket dus niet zelf samengesteld. Verder levert de overheid een adviesprijs of richtprijs aan de zorgverzekeraar. Hierdoor is er weinig prijsdifferentiatie tussen de verschillende zorgverzekeraars betreft de basispakketten. Voor de basisverzekering geldt een acceptatieplicht: de verzekering mag de nieuwe klant niet weigeren. Er mag gewisseld worden van zorgverzekering tussen 31 december en uiterlijk 1 februari van het nieuwe kalenderjaar. Via online vergelijkers kun je zelf op zoek gaan naar de goedkoopste zorgverzekering.
Het wettelijk verplichte eigen risico
Met de basis zorgverzekering gaat een wettelijk verplichte eigen risico gemoeid. Deze bedraagt in 2020 385 euro. Het betekent niet dat iedereen ook echt 385 euro betaalt. De eerste 385 euro aan zorg dient zelf vergoed te worden. Alle zorgkosten na dit bedrag wordt vergoed door de zorgverzekeraar. De maandelijkse premie verandert hierdoor niet.
Het vrijwillige eigen risico
Wie opkijkt tegen een hoge premie, kan deze verlagen door een vrijwillig eigen risico bovenop het wettelijk verplichte eigen risico te betalen. Dit is nuttig voor mensen die amper gebruik maken van de diensten van zorgaanbieders, of meer medische kosten zelf kunnen dragen. Door een hoger vrijwillig eigen risico loopt de verzekeraar minder kans op uitkeren. Hierdoor wordt de maandelijkse premie verlaagd. Wie amper zorg gebruikt, en dus een hoog vrijwillig eigen risico aanvraagt, bespaart daarmee in de maandelijkse kosten.
Natura of restitutie?
Verder is het nuttig het onderscheid te kennen tussen natura- en restitutiepolissen. Deze vormen van zorgverzekeringen zijn van grote invloed op de maandelijks te betalen premie, maar ook op de vrijheden van de verzekerde. Bij een naturapolis betaalt de verzekerde een minder hoge maandelijkse premie. De verzekerde krijgt echter ook minder rechten. De maandelijkse premie kan namelijk zo laag zijn doordat er prijsafspraken zijn gemaakt tussen de zorgverzekeraar en de zorgaanbieder. Wanneer de verzekerde dus zorg nodig heeft, krijgt hij een lijst aangereikt van de zorgverzekeraar waaruit het mag kiezen. Wie deze beperking liever niet heeft, kan kiezen voor een restitutie zorgverzekering. Bij een restitutiepolis heeft de verzekerde een eigen keuzevrijheid. Dit houdt in dat de verzekerde niet hoeft te kiezen van een lijst met zorgaanbieders. Echter brengt dit ook wat nadelen met zich mee. Zo dient de verzekerde rekening te houden met een hogere maandelijkse premie. Daarnaast dient de verzekerde regelmatig zelf eerst het bedrag voor te schieten. Daarna kan dit bedrag gedeclareerd worden bij de zorgverzekeraar die of het volledige bedrag, of een deel van dit bedrag zal uitkeren. Een restitutiepolis is dus in wezen duurder dan de naturapolis. Wel krijgt de verzekerde daar meer vrijheden voor.
Aanvullende zorgverzekering
Om de kosten te dekken die niet vergoed worden in het basispakket, is het afsluiten van een aanvullende zorgverzekering noodzakelijk, maar niet verplicht. Zo kan er een extra aanvullende zorgverzekering worden afgesloten worden voor tandheelkundige kosten of extra fysiotherapie. Deze worden ook weer in natura- of restitutievorm aangeboden.
Collectieve zorgverzekering
Sommige werkgevers en verenigingen bieden een collectieve zorgverzekering aan. In wezen werkt dit hetzelfde als een individuele zorgverzekering. Echter, door een groot aantal verzekerden in één keer aan zich te binden, kan de zorgverzekeraar een lagere maandelijkse premie bieden. Ook de collectieve zorgverzekering kan in natura- of restitutievorm gekozen worden.
Overige hulpmiddelen
Alsnog vallen er hulpmiddelen of andere behandelingen buiten de zorgverzekering. Denk maar eens aan wanneer je ouder wordt. Om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen zal er waarschijnlijk verbouwd moeten worden even eventueel schaf je een traplift aan. De prijs van een traplift is voor veel mensen te hoog om te kunnen betalen. Houd er dus rekening mee dat je altijd geld opzij zet om in dit soort gevallen toch de juiste hulpmiddelen aan te kunnen schaffen.